Το PECS (Picture Exchange Communication System) είναι ένα πρόγραμμα εναλλακτικής επικοινωνίας, που βασίζεται στην ανταλλαγή εικόνων ως μέσο επικοινωνίας.
Χρησιμοποιείται κυρίως σε παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) ή άλλες διαταραχές επικοινωνίας, τα οποία δεν έχουν αναπτύξει λειτουργικό λόγο.
Στόχος του είναι να ενισχύσει την επικοινωνία και, σε δεύτερο επίπεδο, να βοηθήσει στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας.
Πώς λειτουργεί το PECS
Το παιδί μαθαίνει σταδιακά να επικοινωνεί μέσω εικόνων, ακολουθώντας μια δομημένη διαδικασία εκμάθησης που περιλαμβάνει διάφορα στάδια.
Η θεραπεία πραγματοποιείται από εξειδικευμένο λογοθεραπευτή, ο οποίος καθοδηγεί το παιδί και υποστηρίζει τη σταδιακή ανάπτυξη των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του.
Στάδια εκμάθησης του PECS
-
Εισαγωγή στην ανταλλαγή εικόνων
Το παιδί μαθαίνει να δίνει μια εικόνα σε έναν ενήλικα (τον «σύντροφο επικοινωνίας») για να ζητήσει κάτι που επιθυμεί.
Στην αρχή η εικόνα μπορεί να είναι ακόμη και κενή — το σημαντικό είναι να κατανοήσει την έννοια της ανταλλαγής.
Σε αυτό το στάδιο βοηθά ένας «σωματικός καθοδηγητής», ο οποίος στηρίζει την κίνηση του παιδιού και το ενθαρρύνει να ολοκληρώσει τη διαδικασία. -
Αναγνώριση και επιλογή εικόνων
Το παιδί μαθαίνει να διακρίνει οπτικά τις εικόνες και να επιλέγει τη σωστή, μέσα από ένα βιβλίο επικοινωνίας που περιέχει όλες τις απαραίτητες εικόνες για την καθημερινότητα.
Έτσι, μπορεί να εκφράζει με ακρίβεια τις επιθυμίες του και να επικοινωνεί αποτελεσματικά. -
Δόμηση προτάσεων
Σε επόμενα στάδια, το παιδί μαθαίνει να συνδυάζει εικόνες σε προτάσεις.
Αρχικά χρησιμοποιεί δύο λέξεις, όπως «Θέλω μπάλα», και σταδιακά εμπλουτίζει τον λόγο του με επίθετα ή επιπλέον στοιχεία (π.χ. «Θέλω την κίτρινη μπάλα»). -
Αυτονομία στην επικοινωνία
Με την πρόοδο της θεραπείας, το παιδί λειτουργεί χωρίς καθοδήγηση, χρησιμοποιώντας τις εικόνες αυτόνομα για να επικοινωνεί με τους θεραπευτές, τους γονείς και το περιβάλλον του.
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή
Η επιτυχής εφαρμογή του PECS απαιτεί εξειδικευμένο λογοθεραπευτή, ο οποίος γνωρίζει πώς να προσαρμόσει τα στάδια της μεθόδου στις ανάγκες του παιδιού.
Ο θεραπευτής εκπαιδεύει επίσης τους γονείς, ώστε να ενθαρρύνουν την επικοινωνία και στο σπίτι, δημιουργώντας ευκαιρίες για χρήση του PECS στην καθημερινότητα.
Οφέλη της μεθόδου PECS
Η χρήση του Συστήματος Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων βοηθά τα παιδιά:
-
να αναπτύξουν πρωτοβουλία στην επικοινωνία,
-
να εκφράζουν αιτήματα και συναισθήματα,
-
να μειώσουν ματαιώσεις και εκρήξεις θυμού,
-
να κατανοούν καλύτερα τις κοινωνικές συναλλαγές,
-
και σε αρκετές περιπτώσεις, να οδηγηθούν σταδιακά στην ανάπτυξη ομιλίας.
Η μέθοδος PECS αποτελεί ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία στην εναλλακτική επικοινωνία και εφαρμόζεται ευρέως στο πλαίσιο της λογοθεραπείας για παιδιά με αυτισμό ή αναπτυξιακές διαταραχές, ενισχύοντας την αυτονομία και τη συμμετοχή τους στην καθημερινή ζωή.